یکی از بیماری هایی که می تواند سلامت بدن را به صورت کلی به خطر بیندازد، کبد چرب است. کبد یکی از اندام های حیاتی است که وظایف مهمی را همچون پاکسازی خون بر عهده دارد. بیماری کبد چرب یکی از بیماری های پنهانی است که به دلیل تجمع بیش از حد چربی در کبد اتفاق می افتد و بیشتر افرادی که به این بیماری مبتلا هستند هیچ علائمی ندارند و برای آنها هیچ مشکل جدی ایجاد نمی شود. با این حال در برخی موارد می تواند سبب آسیب به کبد شود. در اغلب موارد بیماری کبد چرب را می توان با تغییر سبک زندگی از بین برد. برای آشنایی بیشتر با این بیماری خطرناک و راه های درمان و پیشگیری آن، با سایت بهار زندگی همراه شوید.
بیماری کبد چرب چیست؟
کبد یکی از قسمت های مهم و حیاتی بدن است که عملکردهای حیاتی بسیاری را انجام می دهد. به تعدادی از آنها اشاره می کنیم:
- تولید صفرا که به هضم مواد غذایی کمک می کند
- تولید پروتئین ها برای بدن
- ذخیره آهن
- تبدیل مواد مغذی به انرژی
- تولید عواملی که کمک می کند خون شما لخته شود تا زخم بهبود یابد.
- با تولید فاکتورهای ایمنی به شما کمک می کند در برابر عفونت ها مقاومت کنید و باکتری و توکسین ها را از خون خود پاک کنید.
بیماری کبد چرب، شرایطی است که با افزایش تولید چربی در کبد ایجاد می شود. یک کبد سالم مقدار کمی چربی در خود دارد و زمانی که این مقدار به 5 تا 10 درصد از وزن کبد شما برسد، علائم کبد چرب بروز کرده و این مسئله مشکل ساز می شود.
در بیشتر موارد، بیماری کبد چرب هیچ مشکلی ایجاد نمی کند اما 7 تا 30 درصد افرادی که این بیماری را دارند، شرایط آنها در طول زمان وخیم تر میشود و در سه مرحله زیر پیشرفت می کند:
- کبد ملتهب و متورم می شود که به بافت آن آسیب می زند، به این مرحله استئاتوهپاتیت می گویند و می توان آن را کبد چرب گرید یک دانست.
- بافت اسکار در محل هایی از کبد که آسیب دیده است، ایجاد می گردد؛ این مرحله فیبروز نام دارد که همان کبد چرب گرید دو است.
- با پیشرفت بافت اسکار، جایگزین بافت سالم می شود و در این مرحله سیروز کبدی به وجود می آید؛ که به این مرحله گرید سه می گویند.
سیروز کبدی، آسیب جدی به کبد است که دراین حالت بافت اسکار جایگزین بافت سالم کبد شده است و عملکرد کبد را کاهش می دهد و در نهایت می تواند به صورت کامل کارکرد کبد را از بین ببرد. در حقیقت به این مرحله سرطان کبد می گویند.
علائم کبد چرب در مردان و زنان کدام است؟
اشخاصی که به کبد چرب مبتلا هستند، ابتدا علائمی ندارند و به همین دلیل تشخیص کبد چرب در منزل دشوار است تا زمانی که به سیروز کبدی تبدیل شود. علائم کبد چرب از این قرار است:
- احساس درد در ناحیه شکم
- از دست دادن و کاهش اشتها و وزن
- احساس ضعف و خستگی شدید
- احساس حالت تهوع
- احساس خارش در پوست، کبودی و خونریزی سریع
- تغییر رنگ ادراربه تیره
- کمرنگ شدن مدفوع
- ایجاد تورم در پاها
- افزایش سایز سینه در مردان
- احساس گیجی
- ایجاد ضایعات خوشه ای رگ در زیر پوست
- بالا آمدن با تاخیر پوست پس از ضربه
- ریزش موهای زائد
- تغییر رنگ کف دست (قرمزی شدید)
- ایجاد آکنه
- ریزش مو
- خشکی چشم در خانم ها
- کم خونی و پیش قاعدگی شدید
- طعم تلخ دهان در هنگام صبح
تقریبا از هر 3 ایرانی 1 نفر مبتلا به کبد چرب می باشد. از مهم ترین علت های این بیماری را می توان فشار خون بالا، کلسترول و تری گلیسرید بالا، کسانی که علائم دیابت نوع 2 دارند و افرادی که اضافه وزن دارند به‌خصوص در ناحیه شکم دانست.
انواع کبد چرب
به طور کلی دو نوع کبد چرب وجود دارد:
کبد چرب الکلی
تجمع چربی در این نوع بیماری به علت نوشیدن بسیار زیاد نوشیدنی های الکلی است. حدود 5 درصد از مردم امریکا به این نوع از علائم کبد چرب مبتلا هستند.
کبد چرب غیر الکلی
این نوع کبد چرب، در افرادی بروز می کند که هیچ گونه مصرف الکل ندارند، در حالی که یک سوم بزرگسالان و یک دهم کودکان در امریکا به این نوع بیماری مبتلا می شوند. علت اصلی ایجاد کبد چرب غیر الکلی دقیقا مشخص نیست ولی عواملی مانند چاقی و دیابت می تواند ریسک ابتلا را افزایش دهند.
چه کسانی دچار علائم کبد چرب می شوند؟
افرادی که یکی از شرایط زیر را دارد احتمال ابتلا به این بیماری در او بیشتر است:
کسانی که آسیایی یا اسپانیایی هستند، خانم یائسه باشند، دچار چاقی مفرط همراه با چربی شکمی هستند، دچار فشار خون بالا، دیابت و یا کلسترول بالا هستند و همچنین دچار آپنه خواب انسدادی هستند، سوء تغذیه دارند، غده تیروئید یا هیپوفیز کم‌کار دارند، در معرض سموم و مواد شیمیایی قرار دارند، سندرم متابولیک دارند و کیسه صفرایشان را عمل کرده اند.
علائم کبد چرب در بارداری نیز زمانی ایجاد می شود که مادر یا جنین دچار نقص ژنتیکی خاصی باشند. با این حال تشخیص علائم کبد چرب در زمان بارداری بسیار دشوار است.
کبد چرب چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص کبد چرب در منزل بسیار مشکل است، بنابراین اولین کسی که متوجه بیماری می شود پزشک است. افزایش سطح آنزیم های کبدی که در یک تست خون تشخیص داده می شود، می تواند اولین نشانه های بیماری باشد. برای تشخیص کبد چرب، پزشک ممکن است موارد زیر را درخواست دهد: سی تی اسکن کبد و بیوپسی کبد برای تشخیص میزان پیشرفته بودن بیماری.
برای درمان کبد چرب خود چه کار هایی را انجام دهیم؟
راه های زیادی برای درمان کبد چرب وجود دارد که ما در اینجا به تعدادی از آنها اشاره می کنیم:
- عدم مصرف الکل
- کاهش وزن
- مصرف داروهای کنترل دیابت، کلسترول و تری گلیسیرید
- مصرف ویتامین E
- رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی
- استفاده از امگا3 موجود در ماهی هایی مانند سالمون و ساردین
- استفاده از داروی گیاهی برای کبد چرب
- مصرف فیبر با استفاده از غلات کامل و برنج قهوه ای
- مصرف یک گرم مکمل روغن ماهی به صورت روزانه
- برای هپاتیت AوB واکسن بزنید. اگر به هپاتیت AوB همراه با کبد چرب مبتلا شوید، احتمال نارسایی کبد بیشتر است.
غذاهای مناسب برای کبد چرب
در ادامه به غذاهایی اشاره می کنیم که می توانید تحت نظر پزشک در رژیم روزانه خود از آن استفاده کنید:
قهوه
مصرف منظم قهوه با کاهش خطر ابتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی همراه است و ممکن است پیشرفت فیبروز کبد را در افرادی که قبلا به این بیماری دچار شده اند را کاهش دهد.
سبزیجات
ترکیبات موجود در اسفناج و سایر سبزیجات برگدار ممکن است به مبارزه با بیماری کبد چرب کمک کند. خوردن اسفناج به دلیل نیترات و پلی فنول های متمایز موجود در برگ سبز آن به بیماری کبد چرب کمک می کند.
لوبیا و سویا
حبوبات مانند عدس، لوبیا، سویا و نخود، غذاهای غلیظی هستند که نشاسته مقاوم به هضم دارند. این نوع نشاسته به بهبود سلامت روده کمک می کند و احتمال کبد چرب غیر الکلی را از بین می برد.
ماهی
ماهی های چرب سرشار از اسیدهای چرب امگا3 مانند سالمون، ساردین، ماهی تن و قزل آلا، کاهش چربی کبد، کلسترول و سطح تری گلیسیرید را برای افراد مبتلا به این بیماری به همراه دارند.
آجیل
رژیم غذایی سرشار از آجیل با کاهش التهاب، مقاومت به انسولین و استرس اکسیداتیو همراه است و افزایش مصرف آجیل به طور قابل توجهی روی کاهش خطر ابتلا به کبد چرب تاثیر می گذارد.
زردچوبه
دوز بالای کورکومین ( ماده فعال موجود در زردچوبه)، ممکن است نشانه های آسیب کبدی را در افراد مبتلا به کبد چرب کاهش دهد.
تخمه آفتابگردان
سرشار از ویتامین E و منبع طبیعی آنتی اکسیدان است که اغلب در درمان کبد چرب استفاده می شود.
چربی های غیر اشباع
گنجاندن روغن های غیر اشباع مانند روغن زیتون و روغن آوو کادو، در برنامه غذایی مبتلایان به کبد چرب بسیار مفید است.
سیر
سیر و پودر سیر به کاهش وزن و چربی در بدن افراد مبتلا به بیماری کبد چرب کمک می کند و نشان داده شده است که مصرف مکرر سیر در کم شدن نشانه های بیماری کبد چرب مؤثر است.
از آن جایی که همیشه پیشگیری بهتر از درمان است، بهترین راهکار برای پیشگیری از کبد چرب، کنترل و کاهش اضافه وزن و در نهایت توجه به رژیم غذایی است. در واقع از آنجایی که در حال حاضر داروی مشخصی برای درمان بیماری کبد چرب تایید نشده است؛ در بسیاری موارد، تغییرات سبک زندگی می تواند به درمان بیماری کبد چرب کمک کند.
منبع: https://www.healthdirect.gov.au/fatty-liver
